15 januari 2009 | Het Financieele Dagblad
Door: Dalm, R. van
Opkomst van internet leidt tot 'sterrenprofessionals' die grote inkomens verdienen
Roy van Dalm
Amsterdam
Dankzij de sociale netwerken op het internet kunnen mensen zichzelf organiseren. Nu nog vooral om filmpjes of foto's te delen, maar straks steeds meer om samen online te ondernemen. Wat betekenen in de toekomst nog begrippen als arbeidscontract of loopbaan? De Amerikaanse internetprofessor Clay Shirky voorziet een 'Hollywoodeconomie' waar de sterrenprofessionals van organisatie naar organisatie 'hoppen'. De mindere goden kiezen voor veiligheid en leveren daar loopbaankansen voor in.
Clay Shirky, hoogleraar Nieuwe Media aan New York University, is auteur van de bestseller Here Comes Everybody. Het internet van de sociale netwerken, ook wel Web 2.0 genoemd, verandert de manier waarop mensen groepen vormen ingrijpend, is de kern van Shirky's observaties. Dat begint met foto's delen op websites als Flickr, en leidt via online actievoeren tot het vormen van commercieel gerichte organisaties. Bedrijven die zomaar op het internet ontstaan? Is dat wel een organisatie? En, hoe maak je daar nog carrière?
Is het in de toekomst afgelopen met onze organisaties als ze alleen nog op internet bestaan?
'Nee, dat is niet zo en wel om de doodeenvoudige reden dat ze niet allemaal virtueel worden. Mensen denken vaak dat een bepaalde vorm de plaats gaat innemen van de vorige vorm. Echter, de beweging is niet van A naar B, maar van één vorm naar vele vormen. Het is niet zo dat hiërarchie en management nu ineens slecht zijn en verdwijnen. Online netwerken zullen hiërarchie niet overbodig, maar wel hybride maken. Vroeger moesten organisaties wel gemanaged worden. Nu kunnen ze ook gecoördineerd worden. En sociale netwerken zijn er altijd geweest, ook binnen organisaties. In het verleden moesten mensen fysiek samenkomen om dingen te delen. Op het internet kun je meteen al kennis, foto's of muziek delen en daarna pas samenkomen.'
'Neem fotosite Flickr als voorbeeld. Iemand zet daar zwart-witportretfoto's op en vervolgens gaan anderen daaromheen ook hun zwart-witportretfoto's plaatsen. Daarna ontstaat een hele kennisgemeenschap rondom zwart-witportretfotografie. Je ziet die samenklontering ook gebeuren met actiegroepen met een gezamenlijk maatschappelijk doel. En met groepen met een gezamenlijk commercieel doel. Met andere woorden, bedrijven die spontaan ontstaan. Maar daarmee verdwijnt de gewone arbeidsorganisatie nog niet.'
Maar hoe zit het met arbeidsrelaties als er een veelheid aan organisatievormen gaat ontstaan?
hirky: 'Wat in ieder geval gebeurt, is dat de opkomst van Web 2.0-organisaties zal leiden tot een destabilisering van onze arbeidscontracten. Er komt veel meer onrust en beweging van mensen die van de ene naar de andere organisatie trekken. De vraag is of dat voor iedereen geschikt is. Voor de zelfstandige professional wel. Die redt en verkoopt zichzelf. Maar mensen in minder kennisintensieve beroepen met minder mobiliteit hebben daar geen baat bij. De kenniseconomie zal steeds meer een Hollywoodeconomie worden met grotere inkomensverschillen. Voor de sterren worden kapitalen neergeteld om ze maar bij jouw productie te krijgen, en de rest is bijrol en figurant.'
Is dat het einde van de arbeidszekerheid?
'Nee, omdat je ook hier zult zien dat er een diversiteit aan contracten en afspraken met de werkgever gaat ontstaan. In grote lijnen heb je twee mogelijkheden. Of je hebt een overeenkomst die hoge kansen maar een lage zekerheid biedt. Of je kiest voor een hoge mate van zekerheid, maar neemt dan genoegen met lage kansen. De ene werknemer spreekt zijn scholing en ontwikkeling met zijn werkgever af, maar heeft een beperkt loopbaanperspectief. De ander heeft de financiële ruimte om meer aan de eigen ontwikkeling te doen, maar hij of zij regelt het dan ook helemaal zelf. Die mensen managen hun eigen cv en profiel via online netwerken als LinkedIn of Facebook. En de kloof op dit gebied zal niet bestaan tussen grote bedrijven met grote loopbaanbudgetten en kleine bedrijven die dat niet hebben. Die kloof bestaat straks binnen de organisaties zelf en is afhankelijk van het type werk dat je doet.'
En die hoogopgeleide, mobiele superprofessional: hoe bind je die nog aan je organisatie?
'Nou, niet dus. Op dat niveau kun je geen mensen rekruteren. Je kunt ze alleen uitnodigen. Zo functioneren organisaties op het internet ook. De opgave voor bedrijven is om nieuwe modellen te vinden om in een zo kort mogelijk tijdsbestek zo veel mogelijk waarde uit je medewerkers te halen. McKinsey heeft een interessant model waarbij de consultants er voor twee jaar tussenuit kunnen. De kracht van McKinsey zit in hun enorm sterke alumninetwerk. Consultants gaan bij de klant werken, maar blijven via het netwerk in beeld en worden op termijn op hun beurt weer klant bij McKinsey. Meer bedrijven zullen als McKinsey moeten gaan denken, omdat hun werknemers dat ook al doen.'
In hoeverre zullen spontane, online commerciële samenwerkingen wel echte bedrijven worden?
'Dat is dichterbij dan je denkt. Sociale netwerken op het internet werden tot voor kort niet als onderneming beschouwd voor de wet. Ze voldeden niet aan de klassieke eisen van een geografisch hoofdkantoor of een hiërarchische managementstructuur. Maar de staat Vermont in de Verenigde Staten heeft enige tijd geleden als eerste overheid zijn wetgeving aangepast en de obstakels daarvoor weggenomen. Zij hebben een vergunning gecreëerd voor wat wij commerciële, collectieve actie noemen. Het is gewoon een kwestie van tijd en dan zal het zich gaan uitbreiden.'
Op sociale netwerken delen mensen nu nog vooral foto's, maar straks gaan ze samen online ondernemen
De opkomst van Web 2.0-organisaties zal volgens Shirky leiden tot destabilisering van arbeidscontracten; mensen trekken van organisatie naar organisatie.
Copyright (c) 2009 Het Financieele Dagblad
No comments:
Post a Comment